Kinderen en jongeren begeleiden bij afscheid. Hoewel je natuurlijk altijd hoopt dat ze het nooit mee gaan maken komt het helaas wel voor dat (jonge) kinderen met een overlijden in hun naaste omgeving te maken krijgen. Dat kan gaan om een broertje of zusje, een ouder of bijvoorbeeld een opa of oma.
Wij vinden het heel erg belangrijk om kinderen daar altijd bij te betrekken, ook op jonge leeftijd. Het is belangrijk voor hun eigen rouwproces en voor hun verdere kijk op de dood tijdens hun leven, want helaas zullen ze er nog vaker mee te maken gaan krijgen.
De impact van een verlies binnen een gezin is groot en hoewel we geneigd zijn te denken dat kleine kinderen er nog geen besef van hebben voelen ze vaak heel goed aan dat er iets anders is dan anders en als ze iets ouder zijn zien ze het verdriet van volwassenen om zich heen. Juist door ze bij dingen te betrekken kan voorkomen dat kinderen angstig worden omdat ze niet begrijpen wat er gebeurt. Vaak is het zo dat de werkelijkheid veel minder spannend is dan wat kinderen zich in hun hoofd kunnen gaan proberen te verbeelden.
Bij oudere kinderen (zeker de (pre-)pubers) is het goed om oog te blijven houden voor hun verdriet en wat er gaande is in hun hoofd. Ze zijn er vaak meesters in hun verdriet te verbergen omdat ze een ander er niet mee lastig willen vallen.
Voor de kleintjes
Voor de wat jongere kinderen brengen we een knutselkrat mee met daarin knutselspulletjes zodat ze lekker kunnen gaan zitten kleuren terwijl wij met elkaar in gesprek zijn, zonder ze het gevoel te geven dat ze weggestuurd worden. Er zitten ook spulletjes in waarmee ze eventueel, als dat is wat jullie willen, de uitvaartkist kunnen versieren.
Op een van de eerste dagen zullen we, samen met jullie uiteraard, met de hen in gesprek gaan en aangepast op hun leeftijd gaan bespreken wat er gaat gebeuren in de komende dagen. Op deze manier neem je veel vragen weg en tegelijkertijd kunnen we de weg vrij maken voor nog meer vragen en aangeven dat ze die natuurlijk ook altijd aan ons mogen stellen. Wij zijn er net zo goed voor hen.
We nemen voorleesboekjes mee over verlies en afscheid en we maken soms ook gebruik van lego, waarmee we kunnen laten zien wat er allemaal gaat gebeuren op de dag van het afscheid.
(Dit uitvaartspeelgoed is naar het idee van Richard Hattink door mijn zoon van 11 nagebouwd.)
En natuurlijk gaan we met elkaar bespreken welke rol zij krijgen op de dag van het afscheid. Het kan enorm helpen als een ze bijvoorbeeld een speciale taak krijgen. Dat ze het gevoel te hebben dat zij ook echt belangrijk zijn tijdens dit afscheid. Dat kan variëren van het gebruik van samen voor de rouwauto lopen tot het dragen van het mandje met bloemblaadjes om in het graf te strooien.
En we bespreken goed of het nodig is een soort escape in te bouwen voor tijdens het afscheid. Misschien maken we een hoekje om lekker te gaan zitten kleuren of een ander spelletje te gaan spelen. Knuffels mogen uiteraard altijd mee.
Tieners en pubers
Het is belangrijk dat we tieners en pubers de kans geven te rouwen op hun eigen manier. Verdriet laat zich niet dwingen en kan nog eens extra ingewikkeld worden als je lijf en hoofd toch al onrustig zijn door allerlei hormonale veranderingen. We gaan met elkaar in gesprek om te zien hoe zij ook betrokken kunnen zijn bij het afscheid.
Verliesverwerking en rouw
Door een sterfgeval kunnen pubers overstelpt worden door allerlei gevoelens: boosheid, ontreddering, angst, verdriet en schuldgevoel. Als ze dit voor het eerst meemaken, voelen veel jongeren zich onvoorbereid en verward door deze emoties, maar vaak erkennen ze die gevoelens niet. Ze doen er vaak veel moeite voor om aan de buitenkant niks te laten merken, en zijn dan ook weinig ontvankelijk voor steun en hulp. Maar door het ontkennen van verdriet kan de verliesverwerking blokkeren en kunnen gedrags- en emotionele problemen ontstaan. Gelukkig gaat het met de meeste pubers na verloop van tijd beter.
Openheid
Open zijn over de oorzaak en manier van sterven is voor de verwerking van groot belang. Het is belangrijk dat je kind afscheid kan nemen, en aanwezig is bij de uitvaart en een eventuele afscheidsbijeenkomst. Daarnaast is het van belang dat kinderen de ruimte krijgen om op hun eigen manier te rouwen, dat ze goede informatie krijgen over het rouwproces en dat iemand ze vertelt dat hun gevoelens bij het rouwproces horen, maar dat de ergste pijn overgaat.
Bron: https://www.opvoeden.nl/
Ook voor deze leeftijdsgroep hebben we een aantal boeken, oa. van lotgenoten. Deze mogen uiteraard altijd geleend worden.
Altijd hetzelfde gezicht
In principe zullen jullie vanaf dag één tot aan de dag van het afscheid door dezelfde collega begeleid worden. Dat doen we eigenlijk bij alle uitvaarten, maar we vinden dat extra belangrijk als we kinderen en jongeren begeleiden bij afscheid. Op de dag van de uitvaart zal een van de andere collega’s assisteren en proberen we het zo te regelen dat deze collega al tijdens de week van het afscheid kennis komt maken.
U kunt altijd contact met me opnemen voor een gesprek over de mogelijkheden.